Dis çürümesi \"medeniyet hastaligi\"dir. Çünkü sanayilesmis memleketlerin insani taneli bitkiler yerine pisirilmeye hazir veya pismis konserve tipi yemekler yiyor.
Elma, armut, ayva gibi meyvelerin isirilarak yenmesi adeta unutulmustur. Bunlarin yerine gazoz, meyve suyu içiliyor. Bol sekerli, beyaz undan mamül tatlilar sofradan eksik olmuyor. Ögün aralarinda çikolata, cips, envai çesit sekerlemeler yeniyor.
Bu maddeler dis ve dis etlerini tembellestiriyor. Çünkü bunlar çignemeyi gerektirmeyen yumusak gidalardir. Dahasi var: Seker ve beyaz undan yapilan yiyecekler dis aralarina sizarak bakterilerin rahatça yerlesip çogalabilecekleri bir ortam hazirliyor. Bakteriler dis etine, dis minesine hücum ederek burada yikima sebep oluyorlar. Ondan sonra dis çürükleri, agrili diseti apseleri ortaya çikiyor.
Ilerlemis vakalarda diseti ile dislerin birlestigi yerde cerahat kesecikleri tesekkül eder. Disler yuvalarindan gevser. Disetleri çekilir. Dislerin boyun kisimlari meydana çikar.
Çogu anne-babalar, \"nasil olsa düsüp yerine yenileri gelecek\" düsüncesi ile çocuklarin dis çürüklerini ciddiye almazlar. Bu mantik, bir degil, birçok yönden yanlistir. Her seyden önce, dislerin hepsi yenilenmez.
32 disten yalniz 20 tanesi \"sütdisi\"dir. Digerleri degismeyen \"kalici disler\"dir. Çürük disler, çocugu rahatsiz ettigi gibi; kulak iltihabi, bas agrisi, hazim bozuklugu ve benzeri yan etkiler yapar. Süt disleri çikarken belli bir sira takip eder ve düserken de yine belli bir sira takip ederler. çürüyen ve çekilmek zorunda kalinan bir disin yerine yenisi zamani gelmedikçe çikmayacaktir.
Kalici dislerin düzgün ve saglam çikmasi yanlarindaki süt dislerinin yerinde kalmasi ile mümkündür. çürüyen ve zamanindan önce çekilen bir süt disinin yanindaki kalici dis çikarken çarpilip bozulacaktir.
Kalsiyum eksikligi, fazla sentetik D vitamini verilmesi, yalanci meme verilirken sekere veya bala batirilmasi, ögün aralarinda ve bilhassa yatarken sekerleme veya çukulata yedirilmesi dis çürümelerini hizlandiran faktörlerdir.
Tedavi:
• Dislerinde çürüme basladigi zaman çocugu mutlaka bir dis hekimine götürünüz.
• Agri gece vakti yakalamis ise, çocugun agzini karbonatli su ile çalkalayiniz. Aspirin veriniz. Eger diste bosluk varsa, bunu yonca yapragi yagina batirilmis bir pamukla tikayiniz.
Korunma:
• Çocuklara yemek aralarinda seker, çikolata ve benzeri tatli seyler vermeyiniz.
• Yemeklerden sonra dis firçalama aliskanligi kazandiriniz. En iyi firça misvaktir.
• Alman Beslenme Uzmani Dr. Wolfgang Juhre, \"Ev Doktoru\" adli kitabinda diyor ki: \"Sebze ve meyveleri iyice yikadiktan sonra isirarak kabuklari ile birlikte yemek, kaba ögütülmüs undan yapilan kara ekmegi yemek dis hastaliklarinin en tabii tedavi usulüdür.\"
• Anne sütü vermek de dis sagligi yönünden çok önemlidir.
