Hepatit B Asisi
Viral hepatitler, gelismis ve gelismekte olan ülkelerde önemli bir toplum sagligi sorunudur. Son yillarda yapilan bilimsel çalismalarla sarilik (hepatit) yaptigi bilinen bes virus tanimlanmistir. Bunlar Hepatit A, B, C, D ve E viruslaridir. Halihazirda yalnizca A ve B hepatiti için asilar mevcuttur. Baska bir çok virusun daha sariliga yol açabilecegi hatirda tutulmalidir (Hepatit F,G, EBV, CMV, vb).
Hepatit A ve E hafif seyirlidir, genel olarak kroniklesmedigi bilinir. B, C ve D ise müzminlesebilir, hayati tehdit edebilir. Hepatit A virus çocukluk çagindaki hepatitlerin (sarilik) baslica nedenidir. Hepatit B infeksiyonu çocuk olgularin üçte birini olustururken, Hepatit C hemen hemen %20 oraninda saptanir. Hepatit D çok nadir olarak ve Hepatit B hepatitiyle birlikte görülür.
Hepatit B virus, A hepatitinden farkli olarak daha çok yakin temas, cinsel iliski, kan yolu ve anneden bebegine anne karnindayken geçis biçiminde bulasir. Hastaligin belirtileri hepatit A'ya benzer. Ancak müzminlesme görülebilir. Hastaligi geçirenlerin tam olarak iyilesememesi durumunda ömür boyu tasiyicilik, kronik aktif hepatit adi verilen müzmin karaciger iltihabi ve ilerde siroz ve kanser ortaya çikabilir. Genel olarak kroniklesme olasiligi %10 kadardir. Ancak çocuklarda, özellikle anne karnindayken alinan infeksiyon durumlarinda müzminlesme ve hizli gelisen karaciger yetersizligi daha sik olarak karsimiza çikmaktadir.
Hastaligin baslica kaynagi kendisinde hiçbir belirti olmayan sessiz hepatit B tasiyicilaridir. Esler birbirlerine ve istemeden çocuklarina bu hastaligi bulastirabilmektedirler. Hepatitin AIDS'ten çok daha kolay bulastigi hatirda tutulmali, ülkemizde hemen hemen her 10 kisiden birinin bu hastaligin tasiyicisi oldugu bilinmeli, hastalik meydana geldiginde tedavisinin mümkün olmadigi göz önüne alinarak Hepatit B asisinin rutin asi takvimine dahil edilmesi olanaklar elverdigi ölçüde saglanmalidir. Ülkemizde ücretsiz olarak ancak bir yas altindaki çocuklara hepatit b asisi uygulanabilmektedir.
Hepatit B Asisi, çocuk dogar dogmaz baslanmak kosuluyla 0. 1. 6. aylarda uygulanir. Bes senede bir tekrarlanir. Ailesinde hepatit tasiyicisi olan bebekler 0. 1. 2. ve 12. Aylarda asilanmalidir. Eger anne tasiyiciysa bebegine, asiya ilaveten 0. ve 3. aylarda hepatit B'ye özgü gamma globulin (Hepatit B Hiperimmun Globulin) yapilmasi önerilmektedir.
Poliklinik kosullarinda herhangi bir risk faktörü ve temas öyküsü olmayan çocuklara rutin asi öncesi kan testi yaptirmaya gerek yoktur. Testin yarar/maliyet orani düsüktür. Asilar tamamlandiktan sonra yalnizca risk grubunda olan çocuklarda yeterli bagisikligin olusup olusmadigini saptamak üzere kan testi yapilabilir. Bütün çocuklarin rutin olarak testten geçirilmesi gerekmez.
Hepatit B ile temastan hemen ve bir ay sonra yapilan immun globulin %75 oraninda koruyuculuk saglar. Cinsel temastan sonra ise iki hafta içinde immun globulin yapilmalidir.
Hepatit B ülkemiz için ciddi bir sorundur. Bulasma yollarinin bilinmesi, asi ile korunma ve temas sonrasi immun globulin yapilmasi gibi önlemlerle hastaligin kontrol altina alinmasi mümkündür. Bedelinin sosyal güvenlik kurumlarinca karsilaniyor olmasi, hepatit B asisinin kullanimini yayginlastirmistir.
Hepatit B asisi
Günümüzde rekombinant asilar kullanilmaktadir. Koruyuculuk yetiskinlerde %90, çocuk ve bebeklerde %95tir. Profilaksi amaciyla asilamada doz araliklari 0, 1 ve 6. aylar, temas sonrasi asilamada doz araliklari 0, 1, 2 ve 12. aylardir. Her iki sema arasinda koruyuculuk farki yoktur. Genelde 3. dozdan sonra yeterli korunma saglanmaktadir. Eger 2. doz herhangi bir nedenle geciktirilirse, mümkün olan en kisa zamanda uygulanmalidir. Bu gecikme primer immünizasyon sonrasi antikor titrelerinde önemli bir azalmaya neden olmamaktadir.
Ayni durum üçüncü asi için de geçerlidir. Primer asilama 7-9 yIl korunma saglar ve bu dönem sonunda rapel asi yapilmalidir. Saglikli infant ve eriskinlerde asilama sonrasi antikor izlemi yapmaya gerek yoktur. Ancak hemodiyaliz hastalarinda asiya bagli immünite tam degildir. Bu hastalarda her yil antikor titresi bakilarak düzey 10 mIÜ/ltnin altina düsünce rapel doz yapilmalidir. HBsAg (+) anneden dogan bebeklerde asilama serisi tamamlandiktan 1-6 ay sonra antikor titresi bakilmali ve serokonversiyon yoksa ek doz asi planlanmalidir.
Tasiyici anneden dogan bütün bebeklere HBIG ve asi uygulanmasi, tasiyici olmayan anneden dogan bütün çocuklarin asilanmasi, adölesan çagda seçilmis çocuklarin asilanmasi ve yüksek risk grubuna giren eriskinlerin asilanmasi önerilmektedir.
Hepatit B için preexposure immünizasyon uygulanmasi gereken durumlar sunlardir:
• Hemofilik hastalar ile kan ve ürünlerini almakta olan hastalar
• IV uyusturucu bagimlilari
• Fahiseler ve heteroseksüel olup yakin zamanda cinsel yola bulasan hastalik geçirmis olanlar ve/veya son alti ay içinde birden fazla kisiyle cinsel iliskide bulunanlar
• Cinsel olarak aktif homoseksüel erkekler
• Kronik HBV tasiyicisi ile temas eden ev halki
• Kronik HBV tasiyicisi ile cinsel iliskide bulunanlar
• HBV enfeksiyonunun endemik oldugu bir ülkede veya bölgeden HBsAg (+) olan bir çocugu evlat edinen aile fertleri
• HBV enfeksiyonunun endemik oldugu bölgede oturan bütün çocuklar
• Mental retarde hastalar ve bunlarla ilgilenenler
• Hemodiyaliz hastalari
• Halk sagligi ile ilgili islerde çalisanlar
• Mesleki olarak kan ile temas riski olanlar
• Endemik bölgeye seyahat edecek olanlar
Yan etkileri:
Agri ve enflamasyon, hafif ates, artralji, plazmadan elde edilen asilarla Guillian Barre sendromu. Son yillarda yenidogan döneminde yapilmaya baslanan asinin bu infantlarda da yan etkilere neden oldugu rapor edilmistir. Bunlar arasinda; ates, BOS bozukluklari, diare, döküntü, DIC, NEC, konvülziyon, apne, bradikardi, eritema multiforme sayilabilir.
Gebelik ve emzirme hepatit B asisi için kontrendike degildir.
