Saglik Hizmetlerinin en önemli ve yarar/maliyet orani en yüksek alanlarindan
biri asilama yoluyla enfeksiyon hastaliklarinin önlenmesidir.
• Asilar
canli-atenüe ve ölü-inaktive asilar olarak ayrilir. Atenüe asilar inaktif
asilardan daha etkilidir. Bu asilar humoral immünite ile birlikte hücresel
immüniteyi de uyarirlar. Ancak bu asilarin özellikle immün yetmezligi olanlarda
vahsi suslarina dönüsüp enfeksiyon olusturma riskleri vardir. Ölü asilar
çogalmaz ve enfeksiyon olusturmazlar. Ancak bu asilarin immünite süresi kisadir
ve rapellere gereksinim gösterirler.
• Asilarin çogu vücuda
enfeksiyonun giris yeri gözönüne alinarak parenteral olarak verilir. Bunun tek
istisnasi oral polio asisidir.
• Asi molekülü ne kadar büyükse ve
yapisi ne kadar karmasiksa o kadar immünojendir.
• Immünojeniteyi
etkileyen problemlerden birisi de 2 yas altinda infantlarin poliskkarit
antijenlere yanit alinamamasidir. Bu durumda antijen bir tasiyici proteinle
beraber verilmekte ve bu sorun çözümlenmektedir.
• Primer bagisik
yanit: Bir asi ilk kez yapildiginda latent dönemden sonra az miktarda antikor
olusturur Asi sonrasi olusan ilk antikorlar IgM sinifindandir, ardindan IgG
sinifi antikorlar olusur.
• Sekonder bagisik yanit: Ayni antijenle
tekrar karsilastiginda ise daha kisa zamanda yogun bir antikor yaniti olusur.
Bunun nedeni allerjik bellek tasiyan hücrelerin varligidir. Bu antikorlarin çogu
IgG, az bir kismi ise IgM sinifindandir.
• Etkili bir asilamada iki
asi arasindaki ideal süre 1 aydir. Ilk ve ikinci dozlar arasindaki süre 3,
ikinci ve üçüncü asilar arasindaki süre 6 aya uzatilabilir. Rapel 3. dozdan 6-24
ay sonra yapilabilir.
• Asinin yapilmasi geciktiginde programa
kalindigi yerden devam edilmeli ve yeniden baslanmamalidir. Bunun tersine
önerilenden daha kisa sürelerle asi yapilmasi asinin etkisini
azaltir.
• Asilarin, yapildigi yerde lokal kizariklik, agri gibi
lokalize, immün yetmezligi olanlarda hastaligin disemine yayilimi, atopik
kisilerde görülen allerjik reaksiyonlar ve nedeni bilinmeyen ama immünojenik
mekanizmayla olustugu tahmin edilen artrit, trombositopeni (kizamikçik), eritema
multiforme, (yenidoganda Hepatit B) demiyelizan SSS hastaligi (kuduz, kabakulak,
kizamik) gibi yan etkileri vardir. Son zamanlarda ülkemizde de sik görülen asili
kisilerde hastaligin nüks etmesidir. (kizamik) Bunun nedeninin soguk zincirin
kirilmasi oldugu düsünülmektedir.