Yüksek tansiyonda ilaç disindaki tedaviler
Saglik elemanlari tansiyonunuzu
ölçebilir ama yüksek çikarsa ancak doktorunuz tedavi planini yapmalidir. Organ
hastaligi ve damar sertligi için baska risk faktörü bulunmayan hafif
hipertansiyonlu kisilerde asagida belirtilen yasam tarzi degisiklikleri yararli
olabilir. 3-6 ay süresince bu ilaç disi tedavilerin uygulanmasina ragmen kan
basinci normal düzeye inmezse ilaç tedavisi baslanmalidir; ama ilaç disi
tedaviye uyum hastalarin çogunda basarilamaz ve ilaç tedavisi zorunlu hale
gelebilir. Orta ve siddetli hipertansiyon nedeniyle ilaç tedavisi gören
hastalarda da bu yöntemlerin uygulanmasi faydalidir.
1) Sismanlik varsa
zayiflatici rejim :
Sisman ve hipertansiyonlu kisilerin çogu, kilo kaybedip
normal agirliklarina ulasirlarsa tansiyonlari da düzene girer. Düsmezse ilaç
tedavisi gerekir. Kilo azaltilmasi yavas yavas yapilmalidir ( ayda 2-4 kg
). Sismanlik genel saglik açisindan da tehlikeli bir durumdur. Sismanlarda su
hastaliklar daha sik görülür: Hipertansiyon, yag yükselmesi, seker hastaligi,
inme, safra yolu hastaliklari, eklem kireçlenmesi, uykuda solunum durmasi
hastaligi, rahim, meme, prostat, kalin barsak kanserleri. O halde sismansaniz
kilo vermekle genel saglik yönünden de kazançli çikacaksiniz. Uygun diyeti
doktorunuz veya diyet uzmanlari size verecektir.
2) Tuz aliminin
azaltilmasi :
Sodyum aliminin artisi ile KB yükselmesi arasindaki iliski
yillardir bilinmektedir. Toplumumuzda genelde fazla tuz tüketilmektedir.
Gerektiginden 2-3 misli fazla tuz yemekteyiz. Yiyeceklerin çogunda tabii tuz
bulunur. Et, balik, yumurta ve sütte sodyum orani yüksektir. Bitkisel
yiyeceklerde ise azdir. Hazir yiyeceklerde de tuz orani yüksektir.
Hipertansiyonlu kisilerde tuz aliminin azaltilmasi ile KB daha kolay kontrol
altina girer. Bunu saglamak için asiri tuz içeren salamura gidalar, zeytin,
tursu gibi yiyecekler yenmemeli, salata tuzsuz yenmeli, pisirmede katilan tuz
azaltilmalidir. Çesni verici baharatlar kullanilabilir. Tam tuzsuz bir diyet
tavsiye edilmemektedir.
3) Sigara yasaklanmasi :
Sigara içilmesi KBni
yükseltebilir. Ayrica sigara içen hipertansiyonlu kisilerde koroner kalp
hastaligina yakalanma riski, sigara içmeyen hipertansiflere göre %50-60 oraninda
daha yüksektir. Sigarayi birakanlarda istah genellikle artmakta ve kilo artisi
olmaktadir. Bu nedenle diyet ve egzersiz de önerilir.
4) Alkol
tüketiminin azaltilmasi:
Günde 30-50 mlden fazla etanol alanlarda KB
yüksekliginin görülme sikligi artar. Bu nedenle eger alkol düzenli içiliyorsa
günlük tüketim 30 ml etanolden daha az olmalidir ( 30 ml etanol = 700 ml bira,
300 ml sarap, 60 ml viski, 60-100 ml raki ). Hergün az miktarda alkollü içki
içilmesinin damar sertligine iyi gelip gelmedigi çok tartisilmaktadir. Alkolün
özellikle genç ve orta yas kadinlarda kalin barsak, meme kanseri ve siroz
riskini artirdigi, alkol bagimliliginin arttigi unutulmamalidir. Kadinlarda
belirtilen miktarlarin yarisi uygundur.
5) Egzersiz:
Hipertansiyonlu
kisilerde düzenli yapilacak izotonik egzersizlerin ( tempolu yürüyüs, yüzme,
aerobik ) yararli oldugu bildirilmistir. Ancak bunlar hafif
hipertansiyonlu veya ileri hipertansiyonlu olup da ilaç tedavisiyle düzelmis
hastalarda uygulanmalidir. Izometrik egzersizler KBda asiri yükselme
yaptigindan zararli olabilir. En yararli egzersiz sekli haftada en az 5 gün,
günde 20-30 dakikalik tempolu yürüyüslerdir. Bu yürüyüsler düz yolda, temiz
havada yapilmali, soguk ve ayaz varsa agiz ve burun atkiyla
kapatilmalidir.
6) Gevseme teknikleri:
Yoga, psikoterapi,
transandantal meditasyon, biofeedback gibi gevseme teknikleriyle KBda geçici de
olsa düsme saglanabilir.
7) Yiyecek içerigindeki degisiklikler veya
eklemeler:
Birlikte kolesterol yüksekligi varsa doymus yag orani çok fazla
hayvansal yag ve et ürünlerinden sakinmak gerekir. Vejeteryanlarin KBlarinin
daha düsük oldugu bilinmektedir. Bu nedenle lifli gidalar ( Taze sebze ve meyve
) daha fazla tüketilmelidir. Bazi hastalarda kanda potasyum düzeyleri
düsük çikabilir. Bu durumda doktorunuz gerekli ilaç tedavisini yapacaktir.
Kandaki potasyum düzeyi normal de olsa potasyumdan zengin gidalarla beslenmenin
tansiyonu ayarlamada yardimci oldugu bilinmektedir. Potasyum içerigi fazla
gidalar arasinda muz, turunçgiller, patates, kayisi sayilabilir. Nadiren
magnezyum eksikligi saptanan bazi hipertansiyonlularda magnezyum tabletleri
verilebilir. Yine bazi hipertansiyonlularda kalsiyum destegi gerekebilir. Kahve,
çay ve kolali içeceklerde bulunan kafein, özellikle birlikte sigara da
içiliyorsa, tansiyonu 5-10 mmHg yükseltebilmektedir. Bu nedenle
hipertansiyonlularda kafein alimi sinirlandirilmalidir. Balik yaginin
kalp-damar sistemi üzerine olumlu etkileri vardir ve nedeni içindeki omega-3
çoklu doymamis yag asitlerdir. Tansiyon düsürücü olarak çok fazla miktarda
alinmalari gerekir, o zaman da yan etkileri ortaya çikar. Bu nedenle
konsantre balik yagi içeren haplarin tansiyon düsürücü olarak kullanilmamasi
gerekir.
8) Yasanan bölgenin rakimi:
Hipertansiyonlu hastalarin bir
kismi deniz seviyesinde iken ( genellikle tatilde ) kan basinçlarinin daha iyi
seyrettigini, daha iyi düstügünü söylerler ki dogru olabilir. Bunun
nedeni, rakimin azalmasindan ziyade tatil ortaminda is stresinden uzak
kalmaktir. Böyle durumda ilacin kesilmesinden çok dozunun azaltilmasi daha
uygundur.