Yüksek yogunlukta toksik dumanlara ve gazlara maruz kalmak çesitli solunum rahatsizliklarina yol açabilir;
Sanayi Dumanlari ve Gazlari
Sinai toksik kimyasal maddelerine uzun süre düsük yogunluklarda veya kaza eseri yüksek yogunluklarda maruz kalmak çesitli geçici ve bazen kronik (müzmin) solunum bozukluklarina yol açabilir. Genelikle asagi (alt) solunum yollari etkilenir ve nefes darligi, öksürük ve kronik bronsit gibi belirtiler meydana getirir.
Toksik kimyasal maddelere örnek verecek olursak sunlari siralayabiliriz: Amonyak, siyanürler, formaldehit, nitrojen dioksit, izosiyanatlar, ozon, fosgen, fitalik anhidrat ve kükürtdioksit.
Kadmium, krom, nikel ve berilyum gibi metallerin sinai olarak yüksek derecelere kadar eritilmesi islemi ve sonra bunlarin süratle sogutulmasi, solundugunda çesitli solunum hastaliklarina yol açacak dumanlarin çikmasina neden olur. Bu hastaliklar arasinda bronsit, akciger enfeksiyonu, akciger kanseri ve metal dumani hummasi vardir. \"Metal dumani hummasi bakir, magnezyum, çinko ve belli bazi diger metallerin dumanlarina maruz kalmaktan dogabilen gribe benzer bir hastaliktir.
Belirtiler genellikle çalismadan bir kaç saat sonra baslayip 24 saat içinde geçer. Fakat isçi yeniden dumana maruz kaldiginda tekrar baslar.
Eger kaynakçilik (lehim isleri), metal delgi, eritme yoluyla metal ayirma, çömlekçilik (seramik) ve firin isçiligi (metal firini) gibi islerde çalisiyorsaniz en yüksek risk grubundansiniz demektir. Tehlikeli olmayan bilesimler kullanmak, havalandirmanin yeterli olmasini saglamak, güvenli makine ve çalisma sartlari uygulamak, toksik dumanlara maruz kalmayi önlemeye yardim edebilir.
Bütün durumlarda, bu duman ve gazlara maruz kalan ve ayni zamanda sigara da içen isçiler akciger kanseri bakimindan çok daha yüksek risk altindadir.
Hava Kirliligi
Uygun atmosfer sartlari altinda otomobillerin, enerji tesislerinin, santrallar ve fabrikalarin yol açtiklari hava kirlenmesi, havada ozon ' ve kükürtdioksit seviyelerinin yükselmesi sonucunu dogurabilir. Bu durum siklikla astimli kisilerde hiriltili nefes almaya yol açar ve yaslilarda, küçük çocuklarda ve kronik kardiyopulmoner hastaligi olanlarda nefes darligina yol açabilir. Ozon seviyesinin yüksek oldugu günlerde, genellikle uzun süreli sicak ve rutubetli hava sonrasi, risk grubunda bulunanlarin sokaga çikmamalari en uygun davranis olun
Kapali yerde hava kirlenmesi de problem olabilir, özellikle, enerji randimani endiseleri dolayisiyla evler daha sikica izole edilip hava sizdirmaz sekilde insa edilmeye baslanmis olmasi nedeniyle. Dolayisiyla eskiden fazla önemi olmayan dumanlar, disari çikmak yerine evde birikme egilimi göstermektedir. Bunlara bir örnek sigara dumanidir. Bu duman, sigara içen kisi üzerinde saglik yönünden büyük etkileri yapmakla birlikte buna maruz kalan sigara içmeyen kisileri de etkilemektedir.
Örnegin sigara içme nedeniyle solunum yolari enfeksiyonlarinin arttigi ve akciger fonksiyonunun azaldigi ispatlanmistir. Iyi havalandirma yoksa odun dumani ve gazli döseme isiticilarinin dumanlan astimi siddetlendirebilir.
Potansiyel olarak tehlikeli olan bir diger madde formaldehittir. Bu madde üretan köpügü izolasyonunda vardir ve bazi yeni evlerin,portatif evlerin ve mobilyalarin dösemesinde bulunur. Ürünler yeniyken gözleri, burnu, bogazi ve hava yollarini (nefes borusu ve bronslar) tahris edebilen keskin bir koku vardir, bunun nedeni formaldenit buharidir. Formaldehit yavas yavas buharlasir, dolayisiyla, birkaç ay içinde problem yaratmayacak duruma gelir. Bu ilk haftalar veya aylar boyunca, astimli kimseler daha kötü olduklarini fark edebilirler.
Duman
Yanginla mücadele edenler ve yangin kurbanlari arasinda, dumandan ölenlerin sayisi yaniktan ölenlerinkinden fazladir. Duman solumanin akcigerler üzerinde birçok etkisi vardir. Genellikle alt solunum yollarinin iltihabina yol açar. Bu durum, eger dumana maruz kalma durumuna yo! açacak kadar siddetliyse pulmoner ödeme götürebilir.
Herhangi bir sey yandiginda karbonmonoksit çikar ve bu madde solunum yoluyla alindiginda hemen oksijen tasimasini aksatir. Bütün dumanlarda bu kokusuz gaz vardir.
Dolayisiyla kapali yerde duman çikaran herhangi bir atesiniz varsa dikkatli olun (kapali yerde mangal kullanilmasi gibi). Karbonmonoksit solumanin etkileri öyle sinsidir ki fark edilmeyebilir; ve bir sey oldugunun farkina varmadan bilinç kaybina ugrayabilirsiniz.
Yüksek konsantrasyonda parçalar içeren duman ve akcigerleri tahris eder.
Ev dösenmesinde kullanilan birçok plastikler, poliüretanlar ve diger sentetik maddeler yandigi zaman çesitli toksik gazlar çikarir. Bunlar akcigerlere özellikle zararlidir ve geçici olsa da agir hastaliga yol açabilir. Itfaiyeciler gibi dumana uzun süreli maruz kalma durumlarinda bunu ölçmek zor olmasina ragmen kronik hastalik riskini artirabilir.
