√ Mantar Zehirlenmeleri : Yanlislikla yenen zehirli mantarlar bazen ölümcül olabilen zehirlenmelere yol açar. Mantarlarin tür içinde bile ortaya çikan büyük biçim çesitliligi yüzünden zehirli-zehirsiz aynmi yapmak çok zordur. Zehirli mantarlari ayirmak için kullanilan gümüs kasigin kararmasi, ekmek içinin ve yumurta akinin degisiklige ugramasi gibi deneysel yöntemler ise bilimsel temellerden yoksundur.
¤ Mantar zehirlenmeleri 4 ayri belirti grubu (sendrom) altinda toplanabilir. Bunlar asagida siralanmistir.
√ Reçine sendromu
• Kötü kosullarda saklanmis ya da iyice olgunlasip çürümeye yüz tutmus Boletus satanas ve Boletus luridus türü mantarlardan kaynaklanir.
• Belirtiler 2-6 saat gibi kisa bir sürede ortaya çikar. Mantardan açiga çikan reçineli maddeler sindirim siste>1 minde zehirli etki yaratarak kusma ve ishale yol açar. Hastada su ve tuz kaybinin ardindan kanda azot artisi, bacaklarda kramplar ve sok görülebilir.
• Tedavi belirtilere yöneliktir ve sivi-tuz dengesini düzeltmeye dayanir.
√ Muskarin sendromu
• Clitocybe candicans ve benzeri mantarlarin yenmesiyle ortaya çikar. Bu mantarlar parasempatik sinirlerim uyanlmasiyla ortaya çikan maddeye benzer bir etki yapan muskarin adli alkaloiti içerir. Zehrin alinmasindan 1-2 saat sonra terleme, sicak basmasi, kalp atim hizinda yavaslama (bradikardi), tükürük salgisinda artma, gözbebeklerinde küçtilme, görme bozukluklari ve huzursuzluk görülür. Agir olgularda bilinç bulanikligi ve kaybi, kalp durmasi ortaya çikar. Bazen bulanti, karin agrisi, ishal gibi mide-bagirsak belirtileri vardir. Belirtiler oldukça hizli geriler.
• Tedavi için atropin ve adrenalin verilir.
√ Pantherin sendromu
• Amanita pantherina ve Amanita muscaria gibi mantarlarda bulunan atropin benzeri bir alkaloitin etkisine baglidir. Bu zehir, asetilkolini baskilayarak merkez ve çevrel sinir sistemlerini etkiler.
• Mantarin yenmesinden kisa süre sonra (1-4 saat) ortaya çikan baslica belirtiler, atropin zehirlenmesindeki gibi asin uyanlabilme, gözbebegi genislemesi, bogaz kurumasi, deri kurulugudur. Varsanilar ve bilinç bulanikligiyla birlikte siddetli huzursuzlugun ardindan hizla derin uyku ve depresyon ortaya çikar. Kusma ve ishal görülebilir.
• Tedavi belirtilere yöneliktir. Hasta ender olarak 24 saat içinde komaya girer ve ölür.
√ Falloides sendromu
• Amanita phalloidesin yenmesine bagli olan bu zehirlenme çok agirdir. Falloides sendromu üç zehrin etkisine baglidir: Falloidin, falloin ve fallosidin. Zehirlerin öldürücü dozu vücut agirliginin her kilogrami için 2 mgnin altindadir.
• Yavas emilimleri nedeniyle belirtiler zehrin alinmasindan 8-10 saat sonra ortaya çikar. Ayrica mantarda bulunan amanitin adli maddenin de zehirleyici etkisi vardir. Bu madde, isiya ve sindirim enzimlerine dayanikli bir peptittir. Karaciger ve böbrek hücrelerinde protein yapimini engelleyerek etki gösterir. Kusma ve ishalin ardindan belirtiler daha da agirlasir. Karaciger büyümesi, sarilik, idrarda azalma, merkez sinir sisteminde hasar, alyuvar yikimina bagli kanamalar ve akciger ödemi ortaya çikar. Zehirlenme olgularinin yarisi ölümle sonuçlanir. Olüm genellikle 3-5 gün sonra dolasim sisteminin yikima ugramasina ve böbrek yetmezligine baglidir.
• Iyilesme uzun sürer ve böbrek komplikasyonlan ortaya çikabilir. Ozgül bir panzehiri bulunmadigindan hemen mide yikanir ve ardindan belirtilere yönelik tedavi uygulanir. Psilocybe ve Stropharia cinsi mantarlar ise LSD'ye benzer varsanilara yol açan psilosin ve psilosibin adli maddeler içerir
